Τρίτη 2 Ιουνίου 2009

Η δίκη ως performance

Το κείμενο της Άννας - Μαρίας Πισκοπάνη, Η δίκη ως performance δημοσιεύεται στο περιοδικό Εγχειρίδιο, μια έκδοση φοιτητών και προδιδακτόρων της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών:
"Η περιοδική έκδοση “Εγχειρίδιον” φιλοδοξεί να αναδείξει τη γόνιμη συνάντηση της νομικής επιστήμης με άλλες επιστήμες και τέχνες. Αντικείμενο του περιοδικού είναι να ενημερώσει την πανεπιστημιακή κοινότητα για το -για πολλούς- άγνωστο αντικείμενο της ανθρωπολογίας του δικαίου...." [περισσότερα http://enchiridion.blogspot.com]
[Άννα - Μαρία Πισκοπάνη]
Στην πρώτη ομιλούσα ταινία του Fritz Lang,”Μ-Μια πόλη αναζητά έναν δολοφόνο” (1931)[1], ένας δολοφόνος μικρών κοριτσιών τρομοκρατεί μια γερμανική πόλη στα χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Οι έρευνες αποβαίνουν άκαρπες και η αστυνομία σε μια απελπισμένη προσπάθεια να εντοπίσει το δολοφόνο αρχίζει εφόδους σε στέκια κακοποιών. Οι συχνές αστυνομικές έρευνες έχουν θορυβήσει όλους τους κακοποιούς της πόλης, καθώς εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεών τους. Για να βρεθεί μια λύση συναντιούνται οι πρόεδροι των συνδικάτων τους και αποφασίζουν να συνεργαστούν και να κυνηγήσουν το δολοφόνο. Όταν καταφέρνουν να τον πιάσουν, συστήνουν ένα δικαστήριο για να τον δικάσουν. Θεωρώντας τους εαυτούς τους ειδήμονες του δικαστικού συστήματος, ακολουθούν όλους τους τύπους διαδικασίας. Επιλέγουν δημόσιο κατήγορο και συνήγορο υπεράσπισης. Καλούν μάρτυρες κατηγορίας και ακούν την ομολογία του δράστη. Στην αριστουργηματική αυτή ταινία οι ίδιοι οι κακοποιοί επιλέγουν ως καλύτερο τρόπο απόδοσης της δικαιοσύνης όχι τη στυγνή εκτέλεση του δολοφόνου αλλά τη δίκη. Ανάλογες σεναριακές επιλογές υπάρχουν και σε άλλες ταινίες. Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι «η Εκδίκηση μιας κυρίας» [2] (2005), το τρίτο μέρος της «Τριλογίας της εκδίκησης», του Chan-Wook Park, στην οποία η πρωταγωνίστρια πριν ολοκληρώσει τη βίαιη εκδίκησή της, στήνει ένα λαϊκό δικαστήριο για το θύτη-θύμα της. Στα παραπάνω δύο παραδείγματα φαίνεται να αμφισβητείται το θεσμοθετημένο δικαστήριο και επιλέγεται η αυτοδικία. Ταυτόχρονα, όμως, αναγνωρίζεται η αξία της δίκης ως θεσμός. Από πού αντλεί η δίκη την τόσο μεγάλη κοινωνική αξία και αποδοχή της που ακόμα και οι εγκληματίες δεν μπορούν να δεχτούν την απονομή της δικαιοσύνης χωρίς αυτήν; Τι συμβολίζουν τα μέρη της; Πώς σχετίζεται η δίκη με άλλες σημαντικές κοινωνικές πρακτικές, όπως η θρησκευτική τελετή ή η θεατρική πράξη; Τι διατηρεί από τον τελετουργικό χαρακτήρα της μια δίκη στα ελληνικά δικαστήρια; Θα μπορούσε να αντικατασταθεί η δίκη, όπως την γνωρίζουμε, με άλλη διαδικασία; Τα παραπάνω είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν σε αυτή τη μελέτη. Η μελέτη χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη, θα μας απασχολήσει η πανάρχαια λειτουργία της δίκης. Στο πλαίσιο αυτό θα ερευνήσουμε ποια είναι η σχέση της με δυο άλλα πολιτιστικά δρώμενα, τη θρησκευτική τελετή και τη θεατρική πράξη. Στη δεύτερη ενότητα θα ερευνήσουμε κατά πόσο υπάρχουν τελετουργικά στοιχεία στις δίκες που διεξάγονται στις μέρες μας στα αθηναϊκά δικαστήρια. Στην τρίτη ενότητα, τέλος, θα εξετάσουμε σε ποιο βαθμό το τυπικό έχει απαξιωθεί, τα αίτια του φαινομένου, και θα αναρωτηθούμε το αν τελικά συμβάλλει η διεξαγωγή δημόσιων δικών στην απονομή της δικαιοσύνης. [συνέχεια:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου